11 Oktyabr – Beynəlxalq Qızlar Günü
11 Oktyabr – Beynəlxalq Qızlar Günü: Təhsil, Erkən Nikah və Seçim Diskriminasiyası Azərbaycanda.
Hər il oktyabrın 11-i Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qərarı ilə Beynəlxalq Qızlar Günü kimi qeyd olunur. Bu günün əsas hədəfi qızların hüquqlarını müdafiə etmək, gender bərabərliyini təşviq etmək və onların qarşılaşdığı unikal çətinliklərə – xüsusilə də təhsil, sağlamlıq və ayrı-seçkilik problemlərinə diqqəti cəlb etməkdir.
Azərbaycanda da qızların potensialını tam reallaşdırması yolunda mühüm irəliləyişlər əldə olunsa da, cəmiyyətin həssas nöqtələri olaraq qalan bir sıra məsələlər Beynəlxalq Qızlar Günü ərəfəsində yenidən müzakirəyə çıxarılmalıdır.
Təhsil Uğurları və Çağırışlar
Azərbaycan qızların təhsilə çıxışı baxımından bölgədə yüksək göstəricilərə malikdir. İbtidai və orta təhsildə qızların iştirak səviyyəsi oğlanlarla demək olar ki, bərabərdir, hətta ali təhsil müəssisələrində qız tələbələrin sayı bəzi illərdə oğlanları üstələyir. Qızlar mühəndislik, informasiya texnologiyaları (İT) kimi ənənəvi olaraq "kişi" sahələrinə də aktiv şəkildə daxil olurlar.
Lakin regionlarda bəzi qızların erkən yaşda evləndirilməsi səbəbi ilə təhsillərini yarımçıq qoyması problemi hələ də mövcuddur. Təhsildən yayınma halları, xüsusilə də yuxarı siniflərdə və peşə təhsilində müşahidə olunur ki, bu da onların gələcəkdə layiqli iş yeri tapması və iqtisadi müstəqilliyini əldə etməsi üçün ciddi maneədir.
Erkən Nikahlar: Uşaqlığı Əlindən Alınan Qızlar
Beynəlxalq Qızlar Gününün qlobal gündəliyində erkən nikahlar hər zaman mərkəzi yer tutur. Azərbaycan qanunvericiliyinə görə, nikah yaşı 18 olsa da, ölkənin bəzi bölgələrində valideynlərin icazəsi və ya qeyri-rəsmi yollarla 18 yaşdan kiçik qızların ailə qurması hallarına rast gəlinir.
Erkən nikahlar qızların fiziki və psixoloji sağlamlığına zərbə vurur, təhsillərini sonlandırır və onları zorakılıq riskinə daha çox məruz qoyur. Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin məlumatları bu sahədə davamlı mübarizənin nə qədər vacib olduğunu bir daha təsdiqləyir. Təbliğat işləri, hüquqi maarifləndirmə və cəmiyyətin məsuliyyətinin artırılması bu problemin həlli üçün atılan əsas addımlardandır.
Cinsə Görə Selektiv Abortlar: Həyatın Başlanğıcında Ayrı-seçkilik
Qızlar Gününü qeyd edərkən ən acı məsələlərdən biri də cinsə görə selektiv abort problemidir. Azərbaycanda oğlan uşağına üstünlük verilməsi ənənəsinin kökləri dərindir. Bu, doğum statistikasında özünü göstərir, doğulanların ümumi nisbətində qızların sayı beynəlxalq normalardan xeyli aşağıdır.
Bu diskriminasiya qızların təkcə gələcəkdəki hüquqlarını deyil, həm də həyatda qalma hüququnu hədələyir. Bu mənfi tendensiyanın aradan qaldırılması üçün hökumət səviyyəsində "Uşaqların doğulanadək cins seçiminin qarşısının alınmasına dair Tədbirlər Planı" kimi sənədlər qəbul edilsə də, problem hələ də aktual olaraq qalır. Məsələnin həlli yalnız qanunvericiliklə deyil, həm də cəmiyyətdəki düşüncə tərzinin dəyişdirilməsi ilə mümkündür.
İrəliyə Baxış
Beynəlxalq Qızlar Günü qızların sadəcə "gələcək analar" deyil, həm də bu günün liderləri, mütəxəssisləri və yaradıcıları olduğunu xatırladır. Azərbaycanda qızların təhsil, karyera və ictimai həyatda iştirakı üçün bərabər imkanların təmin edilməsi istiqamətində görülən işlər alqışlanmalıdır. Lakin erkən nikahlar və cinsə görə seçim diskriminasiyası kimi problemlərin kökündən həlli üçün davamlı sosial layihələr, təhsil və maarifləndirmə kampaniyaları həlledici əhəmiyyətə malikdir.
Qızların səslərinə qulaq asmaq, onların potensialına investisiya qoymaq və hüquqlarını qorumaq – bu, Azərbaycanda daha firavan və ədalətli bir gələcəyin təməlidir.
Hər il oktyabrın 11-i Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qərarı ilə Beynəlxalq Qızlar Günü kimi qeyd olunur. Bu günün əsas hədəfi qızların hüquqlarını müdafiə etmək, gender bərabərliyini təşviq etmək və onların qarşılaşdığı unikal çətinliklərə – xüsusilə də təhsil, sağlamlıq və ayrı-seçkilik problemlərinə diqqəti cəlb etməkdir.
Azərbaycanda da qızların potensialını tam reallaşdırması yolunda mühüm irəliləyişlər əldə olunsa da, cəmiyyətin həssas nöqtələri olaraq qalan bir sıra məsələlər Beynəlxalq Qızlar Günü ərəfəsində yenidən müzakirəyə çıxarılmalıdır.
Təhsil Uğurları və Çağırışlar
Azərbaycan qızların təhsilə çıxışı baxımından bölgədə yüksək göstəricilərə malikdir. İbtidai və orta təhsildə qızların iştirak səviyyəsi oğlanlarla demək olar ki, bərabərdir, hətta ali təhsil müəssisələrində qız tələbələrin sayı bəzi illərdə oğlanları üstələyir. Qızlar mühəndislik, informasiya texnologiyaları (İT) kimi ənənəvi olaraq "kişi" sahələrinə də aktiv şəkildə daxil olurlar.
Lakin regionlarda bəzi qızların erkən yaşda evləndirilməsi səbəbi ilə təhsillərini yarımçıq qoyması problemi hələ də mövcuddur. Təhsildən yayınma halları, xüsusilə də yuxarı siniflərdə və peşə təhsilində müşahidə olunur ki, bu da onların gələcəkdə layiqli iş yeri tapması və iqtisadi müstəqilliyini əldə etməsi üçün ciddi maneədir.
Erkən Nikahlar: Uşaqlığı Əlindən Alınan Qızlar
Beynəlxalq Qızlar Gününün qlobal gündəliyində erkən nikahlar hər zaman mərkəzi yer tutur. Azərbaycan qanunvericiliyinə görə, nikah yaşı 18 olsa da, ölkənin bəzi bölgələrində valideynlərin icazəsi və ya qeyri-rəsmi yollarla 18 yaşdan kiçik qızların ailə qurması hallarına rast gəlinir.
Erkən nikahlar qızların fiziki və psixoloji sağlamlığına zərbə vurur, təhsillərini sonlandırır və onları zorakılıq riskinə daha çox məruz qoyur. Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin məlumatları bu sahədə davamlı mübarizənin nə qədər vacib olduğunu bir daha təsdiqləyir. Təbliğat işləri, hüquqi maarifləndirmə və cəmiyyətin məsuliyyətinin artırılması bu problemin həlli üçün atılan əsas addımlardandır.
Cinsə Görə Selektiv Abortlar: Həyatın Başlanğıcında Ayrı-seçkilik
Qızlar Gününü qeyd edərkən ən acı məsələlərdən biri də cinsə görə selektiv abort problemidir. Azərbaycanda oğlan uşağına üstünlük verilməsi ənənəsinin kökləri dərindir. Bu, doğum statistikasında özünü göstərir, doğulanların ümumi nisbətində qızların sayı beynəlxalq normalardan xeyli aşağıdır.
Bu diskriminasiya qızların təkcə gələcəkdəki hüquqlarını deyil, həm də həyatda qalma hüququnu hədələyir. Bu mənfi tendensiyanın aradan qaldırılması üçün hökumət səviyyəsində "Uşaqların doğulanadək cins seçiminin qarşısının alınmasına dair Tədbirlər Planı" kimi sənədlər qəbul edilsə də, problem hələ də aktual olaraq qalır. Məsələnin həlli yalnız qanunvericiliklə deyil, həm də cəmiyyətdəki düşüncə tərzinin dəyişdirilməsi ilə mümkündür.
İrəliyə Baxış
Beynəlxalq Qızlar Günü qızların sadəcə "gələcək analar" deyil, həm də bu günün liderləri, mütəxəssisləri və yaradıcıları olduğunu xatırladır. Azərbaycanda qızların təhsil, karyera və ictimai həyatda iştirakı üçün bərabər imkanların təmin edilməsi istiqamətində görülən işlər alqışlanmalıdır. Lakin erkən nikahlar və cinsə görə seçim diskriminasiyası kimi problemlərin kökündən həlli üçün davamlı sosial layihələr, təhsil və maarifləndirmə kampaniyaları həlledici əhəmiyyətə malikdir.
Qızların səslərinə qulaq asmaq, onların potensialına investisiya qoymaq və hüquqlarını qorumaq – bu, Azərbaycanda daha firavan və ədalətli bir gələcəyin təməlidir.
Aysu Qədirli